- Ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος είναι ένας από τους 4 βασικούς συνδέσμους του γόνατος.
- Βρίσκεται στο κέντρο του γόνατος (χιάζεται με τον οπίσθιο χιαστό)
- Συμβάλει τόσο στην προσθιοπίσθια όσο και στην στροφική σταθερότητα του γόνατος.
- Πρόσφατα (2013) ανακαλύφθηκε ένας εξωαρθρικός σύνδεσμος, ο πρόσθιος έξω πλάγιος σύνδεσμος (anterolateral ligament) ο οποίος συμβάλλει στη στροφική σταθερότητα του γόνατος. Παρά τη διχογνωμία για τον ρόλο του, η συνδεσμοπλαστική αυτού έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει δραστικά την υποτροπή της ρήξης του προσθίου χιαστού.
- Η ταυτόχρονη πρόσθια έξω σταθεροποίηση του γόνατος θεωρείται ιδιαίτερης σημασίας σε αθλητές και ειδικά υψηλού επιπέδου.
Η ένδειξη για την χειρουργική ή μη αντιμετωπίση της ρήξης του προσθίου χιαστού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:
- Τις δραστηριότητες του ασθενή (Επάγγελμα, αθλητικές δραστηριότητες)
- Την ηλικία του ασθενή. Συνδεσμοπλαστική προσθίου χιαστού μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμη και σε παιδιά πριν την ενηλικίωσή τους (<16 ετών) ή ακόμη και σε μεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς (>50 ετών).
- Την υποκειμενική αστάθεια που αναφέρει ο ασθενής.
- Tην αντικειμεινική προσθιοπίσθια και στροφική αστάθεια του γόνατος κατά την ιατρική κλινική εξέταση.
- Τις συνοδές βλάβες που καταδεικνύονται στη μαγνητική τομογραφία.
- Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις (<5%) μπορεί να παρατηρηθεί επούλωση του προσθίου χιαστού συνδέσμου. Ωστόσο αυτό κυρίως συμβαίνει σε μη ανατομική θέση (κυρίως επάνω στον οπίσθιο χιαστό σύνδεσμο).
- Ο ασθενής εμφανίζει προοδευτικά αυξανόμενο αίσθημα «αστάθειας» τόσο σε αθλητικές όσο και καθημερινές δραστηριότητες.
- Λόγω της αστάθειας και της «ανώμαλης» κινηματικής μεταξύ της κνήμης και του μηρού αναπτύσσονται προοδευτικά βλάβες του έσω κυρίως μηνίσκου και του αρθρικού χόνδρου.
- 15-20 έτη έπειτα από μια ρήξη προσθίου χιαστού ανευρίσκεται σε ποσοστό περίπου 100% αρθρίτιδα του γόνατος.
- Συνδεσμοπλαστική προσθίου χιαστού συνδέσμου ονομάζεται η υποκατάσταση του ρηχθέντος προσθίου χιαστού με τενόντιο μόσχευμα από τον ίδιο ασθενή (αυτομόσχευμα) συνήθως.
- Οι τύποι μοσχευμάτων που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι:
- Οι οπίσθιοι μηριαίοι (ισχνός και ημιτενοντώδης)
- Ο επιγονατιδικός τένοντας
- Ο τένοντας του τετρακεφάλου (σπανιότερα)
- Πραγματοποιούνται οστικά τούνελ στον μηρό και την κνήμη από όπου διαπερνά το αυτομόσχευμα και σταθεροποιείται με υλικά όπως απορραφήσιμοι κοχλίες, μεταλλικά κουμπιά (buttons), καρφίδες.
- Κάθε ασθενής ανάλογα με την προεγχειρητική του εικόνα και το επίπεδο δραστηριότητας αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση. Το είδος της συνδεσμοπλαστικής του προσθίου χιαστού διαφέρει σε κάθε ασθενή.
- Τα είδη συνδεσμοπλαστικής του προσθίου χιαστού μπορεί να είναι:
- Απλή συνδεσμοπλαστική προσθίου χιαστού με διατήρηση της κατάφυσης των οπίσθιων μηριαίων στην κνήμη για ευόδωση της αιμάτωσης (Boutsiadis et al, AJSM 2018)
- Συνδεσμοπλαστική προσθίου χιαστού με ταυτόχρονη πρόσθια-έξω σταθεροποίηση του γόνατος για μείωση του ποσοστού υποτροπής και καλύτερη στροφική σταθερότητα του γόνατος (Anterolateral knee stabilization, Boutsiadis et al, Arthroscopy Techniques 2017) http://www.arthroscopytechniques.org/cms/attachment/2094092798/2077072817/mmc1.mp4
- Συνδεσμοπλαστική προσθίου χιαστού με χρήση μόνο του ημιτενοντώδους τένοντα (Centre Ostéo-Articulaire des Cèdres technique, https://youtu.be/gPlhHR7Cg88)
- Απλή συνδεσμοπλαστική προσθίου χιαστού με τη χρήση του επιγονατιδικού τένοντα.
- Συνδεσμοπλαστική με τη χρήση του επιγονατιδικού τένοντα και ταυτόχρονη πρόσθια-έξω σταθεροποίηση του γόνατος για μείωση του ποσοστού υποτροπής και καλύτερη στροφική σταθερότητα του γόνατος (Boutsiadis et al, Annual meeting of Societè Francophone d’ Arthroscopie, 2017 Marseille)
- Κατά τις πρώτες μετεγχειρητικές εβδομάδες δίνεται έμφαση στη:
- Μείωση του άλγους
- Μείωση του αίμαρθρου
- Ανάκτηση του εύρους κίνησης της άρθρωσης
- Έμφαση στην ανάκτηση της έκτασης του γόνατος
- Στην ανάκτηση της λειτουργίας των μυών και κυρίως του τετρακεφάλου
- Στην προοδευτική φόρτιση του γόνατος
- Κατά τους πρώτους 3 μήνες μετεγχειρητικά ο ασθενής ακολουθεί συνδυασμό ασκήσεων υπό την καθοδήγηση τόσο του ιατρού όσο και του φυσικοθεραπευτή.
- Μετά το πρώτο τρίμηνο ο ασθενής ξεκινά άθληση «στον ίδιο άξονα» χωρίς αλλαξή κατεύθυνσης (ποδήλατο, κολύμβηση, τρέξιμο).
- Στους 6 μήνες γίνεται προοδευτική έναρξη των αθλημάτων με αλλαγή κατεύθυνσης (pivot) χωρίς όμως επαφή με αντίπαλο. Στο συγκεκτιμένο χρονικό διάστημα συστήνεται και ισοκινετικός έλεγχος.
- Σκοπός είναι η πλήρης επαναφορά του αθλητή τόσο σε φυσικό όσο και ψυχολογικό επίπεδο στους 8 περίπου μήνες.